10 sự thật về những đợt điều chỉnh của thị trường chứng khoán.

Điều chỉnh là một phần tự nhiên trên thị trường tài chính

Thị trường thường lên xuống thất thường bởi vì nó chịu ảnh hưởng bởi hàng triệu nhà đầu tư liên tục mua và bán trên thị trường. Bên cạnh những quyết định đầu tư không ngoan cho tương lai dài hạn, thị trường  trong ngắn hạn vẫn dao động dựa trên cảm xúc, những quyết định đầu tư tham lam và hấp tấp làm nhiễu loạn hướng đi của thị trường, khiến nó trở lên rất khó để đoán trước. Các nhà đầu cơ có thể giao dịch liên tục nhằm kiếm được những khoản tiền nhanh chóng, khiến cho thị trường định giá sai những ngành, doanh nghiệp đang hoạt động trên thị trường. Và đó là lúc các đợt điều chỉnh bắt đầu.

Thay vì lo sợ những đợt điều chỉnh, các nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ tìm cách đi theo nhịp điệu của thị trường và kiếm tiền từ chúng. Trên hết, họ biết rằng các đợt điều chỉnh là không thường xuyên và không có lý do gì để tránh đầu tư vào cổ phiếu trong giai đoạn này.

Ngại đầu tư còn tệ hơn cả chọn sai thời điểm đầu tư

Khi bạn đang bị nỗi sợ lấn át và không dám đầu tư vào thị trường, bạn đang mất nhiều hơn cả khi bạn mua một cổ phiếu với giá quá đắt.

Một nghiên cứu của Charles Schwab đã phân tích danh mục các nhà đầu tư đến từ Mỹ để xem xem cách họ đầu tư ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả đầu tư. Bài kiểm tra rất đơn giản, họ xem xét thị trường Mỹ trong 20 năm từ năm 1926 và phân tích 3 cách đầu tư như sau: có 3 người đầu tư một lượng tiền cố định vào thị trường chứng khoán hàng năm; người thứ nhất luôn chọn ngày thị trường lên cao nhất, người thứ hai luôn chọn ngày thị trường xấu nhất và người thứ ba luôn tự động đầu tư vào ngày đầu tiên của năm mới. Vậy sau 20 năm, hiệu quả đầu tư của ai là cao nhất? Vậy nếu người nào đó không đầu tư vào thị trường thì sao? Liệu nếu anh ta đầu tư định kỳ như 3 người trên vào tín phiếu kho bạc, anh ta sẽ thu được lợi nhuận cao hơn?

Kết quả sẽ làm bạn bất ngờ: Trong khoảng thời gian trung bình 20 năm, một người đầu tư 2.000 đô la vào ngày đầu tiên mỗi năm đã thu về 167.422 đô la. Nhà đầu tư nắm bắt thời điểm thị trường hoàn hảo, luôn mua vào ngày có giá thấp nhất mỗi năm thu về trung bình chỉ cao hơn một chút, ở mức 180.150 đô la. Và một nhà đầu tư thực sự đen đủi, anh ta luôn mua đúng ngày giá cao nhất mỗi năm vẫn kết thúc với mức trung bình là 146.743 đô la sau 20 năm.

Nhưng một người nào đó quá ngại đầu tư vào cổ phiếu, người đã đặt tiền vào tín phiếu kho bạc, đã kết thúc với mức trung bình là 65.715 đô la - chưa bằng một nửa số tiền 3 người trên kiếm được trên thị trường chứng khoán, ngay cả khi họ là nhà đầu tư chứng khoán kém may mắn nhất. 

Rốt cuộc, một lựa chọn an toàn hóa ra lại không "an toàn" cho lắm. Nếu bạn hiện không đầu tư vào thị trường chứng khoán thì không có thời điểm nào tốt hơn hôm nay.

Những đợt điều chỉnh xảy ra thường xuyên nhưng kết thúc rất nhanh

Điều chỉnh là những sự kiện thị trường giảm từ 10% trở lên, nó thường xảy ra khi thị trường bị đánh giá sai bởi giới đầu tư. Kể từ năm 1950, đã có 36 lần điều chỉnh trong S&P 500. Trung bình cứ 1,9 năm lại có một lần điều chỉnh.

Trong số 36 lần điều chỉnh của thị trường Hoa Kỳ, 22 lần trong số đó kéo dài từ 4 tháng trở xuống. Trung bình, mỗi đợt điều chỉnh kéo dài hơn 196 ngày. Có những đợt điều chỉnh là hệ quả của những sự kiện kinh tế to lớn hơn như khủng hoảng đường sắt, khí đốt,...những đợt điều chỉnh đó thường diễn ra mạnh hơn và dài hơn đôi chút.

Điều thú vị là độ dài hiệu chỉnh trung bình dường như đang ngắn lại theo thời gian. Từ năm 1950 đến năm 1984, 11 trong số 22 lần chỉnh sửa (50%) chỉ mất hơn 104 ngày để phục hồi. Thời gian ngắn nhất trong số này là 162 ngày. Kể từ năm 1984, chỉ có ba trong số 14 lần điều chỉnh (21%) kéo dài hơn 104 ngày - và hai trong số đó là bong bóng ngành dot-com khét tiếng và Đại suy thoái. Điều đó có nghĩa là 4/5 lần điều chỉnh trong 35 năm qua đều ngắn hơn 3,5 tháng. Nói chung, các đợt điều chỉnh sau những lần lên xuống bất thường của thị trường đang có xu hướng ngắn lại. Vì thế, bạn không cần phải quá lo lắng cho về vấn đề này, hãy yên tâm và đầu tư.

Các đợt điều chỉnh có thể diễn ra thường xuyên nhưng thị trường ít khi giảm mạnh

Một định nghĩa về thị trường gấu (thị trường giá giảm) là các khoảng thời gian thị trường sụt giảm một cách khủng khiếp, khoảng 20%. May mắn thay, điều này không thường xuyên xảy ra.

Kể từ năm 1987, đã xuất hiện 2 lần thị trường gấu tại nền kinh tế Mỹ: bong bóng dot-com và đại suy thoái 2008. Chúng tạo ra những đợt điều chỉnh dài hơn và mạnh hơn, kéo dài trong khoảng 10 tháng. Điều đó có nghĩa là chỉ có khoảng 15% các đợt điều chỉnh trên thị trường chứng khoán trong giai đoạn đó đủ mạnh để được coi là khủng hoảng. Ngay cả khi quay trở lại năm 1950, chỉ 1/4 các lần điều chỉnh đã trở thành thị trường gấu. Thị trường đang trở nên bình ổn hơn và đó là cơ hội tốt cho các nhà đầu tư.

Cơ hội xuất hiện trong các đợt điều chỉnh

Khi cổ phiếu bắt đầu trượt giá, sự biến động sẽ tăng vọt và không tuân theo một cách tuyến tính, các nhà đầu tư không thể dự đoán trước quy luật giảm của các chứng khoán này.

Khối lượng giao dịch có thể tăng vọt trong thời gian điều chỉnh, khi nhiều nhà đầu tư hoảng sợ hoảng sợ, họ bán tháo và những người khác nhìn thấy cơ hội, họ tiếp tục mua vào. Các nhà đầu cơ, những người cố gắng làm giàu nhờ sự biến động của thị trường, cũng sẽ tìm cách bắt kịp những thay đổi của thị trưởng để thu lợi cho mình.

Nhưng sự biến động một cách khó kiểm soát không chỉ phụ thuộc vào các nhà đầu cơ, nó còn biến động đột biến hơn dựa vào số lượng các giao dịch trên thị trường.

Brett Steenbarger, một giáo sư tâm thần học và khoa học hành vi, người chuyên huấn luyện các nhà quản lý quỹ đầu cơ, đã đưa ra một ví dụ trên Forbes cho thấy thanh khoản giao dịch tăng 2,5 lần trong đợt giảm năm 2018, mức độ chuyển dịch của giá cũng tăng gấp đôi. Nói cách khác, vào đợt điều chỉnh giảm này, thị trường bất ổn lên gấp 5 lần bình thường.

Điều này có ý nghĩa gì đối với các nhà đầu tư? Đầu tiên, điều đó có nghĩa là các đợt điều chỉnh không phải thời điểm tốt để mua ký quỹ (margin). Bạn sẽ không muốn tìm thấy bản thân buộc phải bán lỗ do ký quỹ trong thời gian điều chỉnh biến động. Thay vì thế, sẽ tốt hơn nếu bạn có thể mua cổ phiếu các công ty giảm giá do thị trường bán tháo. Đó là một mức giá hời mà bạn khó tìm thấy được trong giai đoạn thị trường ổn định, hãy cố tận dụng nó.

Cổ phiếu cổ tức cao ổn định hơn trong đợt điều chỉnh

Một nghiên cứu cho thấy các cổ phiếu có mức cổ tức cao cho thấy mức biến động thấp hơn ngay cả trong thời gian điều chỉnh. Các nhà phân tích đã chia cổ phiếu thành các nhóm dựa trên tỷ suất cổ tức của chúng và nhận thấy rằng cổ phiếu trả cổ tức cao - những cổ phiếu có tỷ suất cổ tức trung bình là 4,3% - có mức biến động thấp hơn đáng kể so với các cổ phiếu trả cổ tức thấp và cổ phiếu không trả cổ tức.

Trên thực tế, cổ phiếu không trả cổ tức có mức biến động rất cao.

Nghiên cứu tương tự cũng chỉ ra rằng cổ phiếu trả cổ tức cao cũng mang lại lợi nhuận trung bình cao hơn theo thời gian trong thời kỳ điều chỉnh. Cụ thể, lợi nhuận trung bình hàng tháng là 0,9% so với 0,77% đối với cổ phiếu không trả cổ tức. Điều đó bất chấp sự hiểu biết thông thường rằng lợi nhuận cao hơn đòi hỏi rủi ro cao hơn. Những cổ phiếu có rủi ro thấp nhất, được đo lường bằng sự biến động, có mức sinh lời trung bình cao nhất.

Một lý do giải thích cho vấn đề này là các công ty trả cổ tức thường là các công ty lâu đời hơn, ổn định hơn. Nhưng việc trả cổ tức cũng có thể khiến cho giá cổ phiếu giảm trong một thời gian. Nhưng khi giá giảm, lợi tức tăng, điều này càng làm cho cổ phiếu trở nên hấp dẫn đối với các nhà đầu tư tìm kiếm thu nhập ổn định.

Thuyết "chu kỳ tổng thống" và các đợt điều chỉnh

Các nhà kinh tế Mỹ vẫn tranh luận về lý thuyết "chu kỳ tổng thống" liên quan đến lợi nhuận cổ phiếu. Nghe có vẻ vô căn cứ, nhưng các con số này lại rất thuyết phục. Yardeni Research, Inc đã phát hành một nghiên cứu chứng minh rằng: kể từ năm 1928, lợi nhuận S&P 500 trung bình trong mỗi năm của chu kỳ tổng thống như sau:

Năm đầu tiên: 5,2%. Năm thứ hai: 4,8%. Năm thứ ba: 12,8%. Năm thứ tư: 5,7%. Những người ủng hộ thuyết "chu kỳ tổng thống" giải thích rằng các nhà đầu tư cảm thấy bồn chồn trước cuộc bầu cử giữa kỳ vì họ không thích bất kỳ hình thức nào. Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, các nhà đầu tư đã cắt giảm số tiền đầu tư trong 2 năm đầu mỗi nhiệm kỳ vì họ tin rằng đây là khoảng thời gian tình hình chính trị không được ổn định, sau đó, họ đẩy mạnh đầu tư vào các khoảng thời gian sau.

Đã có rất nhiều bằng chứng cho thấy tình hình chính trị có sức ảnh hưởng khủng khiếp đối với thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung. Để có thể đầu tư thông minh hơn, bạn không chỉ tìm kiếm thông tin đơn thuần về tài chính, bạn còn cần am hiểu các vấn đề chính trị liên quan để có thể phản ứng kịp thời trước các biến động trong tương lai. 

Các đợt điều chỉnh thường kết thúc sớm nhưng thị trường gấu thì không

Hãy nhớ rằng, sự điều chỉnh trung bình mất dưới 4 tháng để chạm đáy, sau đó nó sẽ quay đầu và phục hồi.

Báo cáo về phân tích của Goldman Sachs, CNBC cho thấy đa số những cuộc điều chỉnh mất 4 tháng sẽ hồi phục rất nhanh, chỉ trong 4 tháng sau đó, thị trường đã quay trở lại với mức tăng trưởng ban đầu, hay thậm chí còn nhỉnh hơn

Nhưng đó không phải là những gì xảy ra với thị trường gấu. Khi thị trường bắt đầu một đợt suy thoái mạnh như các cuộc khủng hoảng kinh tế, thị trường tài chính đã mất tới 13 tháng để chạm đáy. Thay vì mất 13 tháng để phục hồi - các cuộc đại khủng hoảng và suy thoái thị trường có thể mất tới 22 tháng để hồi phục về mức giá ban đầu. Điều này được gây ra bởi nỗi sợ của các nhà đầu tư về thị trường sau khi chứng kiến nó lao dốc và vì thế họ thận trọng hơn trong việc đầu tư lại vào thị trường chứng khoán.

Không ai có thể dự đoán chính xác khi nào thị trường điều chỉnh

Chắc chắn, việc điều chỉnh xảy ra trung bình 1,9 năm một lần, nhưng thời gian chính xác có thể cách nhau từ vài tháng đến nhiều năm.

Các chuyên gia sẽ cố khuyên bạn dựa trên các số liệu được họ tổng hợp từ nhiều nguồn, họ có thể dựa trên các thống kê kinh tế để đưa ra lời khuyên một cách chính xác hơn. Nhưng đừng quá dựa dẫm vào các báo cáo nhận được hàng ngày từ các công ty môi giới hoặc các công ty đầu tư. Khi bạn đọc một báo cáo, tin tức về một số nhà phân tích đã dự đoán một đợt điều chỉnh sắp tới dựa trên các số liệu từ đợt điều chỉnh trước, họ có thể gặp may trong lần trước không có nghĩa là họ sẽ đúng và thời điểm này. Hãy tự học cách đánh giá thông qua các chỉ số kinh tế, điều này còn giúp bạn kiểm soát nỗi sợ tốt hơn và đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn hơn.

Luôn có những nhà đầu tư dự đoán thời điểm đợt điều chỉnh tiếp theo nổ ra. Chỉ vì họ may mắn một lần không có nghĩa là họ có công thức kỳ diệu mà chưa ai tìm ra.

Có một vài chỉ số kinh tế cho thấy khi cổ phiếu đang được đánh giá quá cao và giao dịch với mức giá quá biến động, nhưng chỉ vì cổ phiếu được định giá quá cao, không có nghĩa là sự sụp đổ sẽ xảy ra trong một sớm một chiều. Chúng có thể tiếp tục tăng giá cao hơn nữa trong nhiều năm tới trước khi trượt giá mạnh.

Để có cái nhìn tổng quan nhanh về một số chỉ số phổ biến nhất có thể báo hiệu sự điều chỉnh, hãy tìm hiểu thông qua các báo cáo thị trường được cung cấp khắp nơi tại các sàn giao dịch cũng như các diễn đàn thông tin, nơi bạn có thể dễ dàng truy cập vào đó.

Thị trường thường hồi phục nhanh hơn lúc đi xuống

Trong thời kỳ đại khủng hoảng, mức thấp nhất của thị trường Mỹ vào tháng 3 năm 2009, chỉ số S&P 500 đã tăng 69%. Đó không phải là một điều bất thường. Sau ba giai đoạn thị trường gấu trước đó, chỉ số này đạt mức tăng trưởng trung bình 32% trong năm tiếp theo.

Lợi nhuận tốt nhất thường xảy ra trong một hoặc hai tháng đầu tiên sau khi thị trường chạm đáy. Sau khi bong bóng dot-com sụp đổ, mức tăng trưởng trong tháng đầu tiên lên tới 15%. Tương tự, chỉ trong tháng đầu tiên sau khi thị trường chạm đáy vào năm 2009, đã tăng trưởng 27%.

Đó là lý do bạn nên chủ động đầu tư trong giai đoạn này, đừng lo sợ sự mong manh và dễ vỡ của thị trường, bạn càng chần chừ, bạn càng mất nhiều tiền. Vì thế, hãy quyết đoán với quyết định đầu tư của bản thân.